W pierwszych latach życia dzieci doświadczają wielu lęków. Część z nich jest racjonalna, część irracjonalna. Dorośli – co zrozumiałe – chcą chronić dziecko przed doznawaniem nieprzyjemnych uczuć. A gdyby tak zmienić perspektywę i pozwolić dziecku doświadczać lęku, jednocześnie towarzysząc mu w tym strachu? W takiej sytuacji dziecko, z pomocą dorosłego, może stawić czoła lękom, doświadczyć strachu, poznać to uczucie i doświadczyć tego, że przemija. Może wypróbować różne strategie działania, które później będą dla niego pomocne.
Czego boją się dzieci?
Przykładowe lęki u dzieci:
Dwulatek doświadcza rozmaitych lęków, głównie natury słuchowej – może bać się pociągów, ciężarówek, grzmotów, odkurzacza. Lęk może wzbudzić wyjazd mamy, jej nieobecność w porze zasypiania, a także zmiana w znanej dziecku przestrzeni (np. zmiana miejsca łóżeczka w pokoju dziecięcym).
Trzylatek może zgłaszać lęk przed ciemnością, zwierzętami, włamywaczami, maskami, może reagować lękiem na wieczorne wyjście rodziców.
U czterolatka mogą powrócić lęki słuchowe – napięcie mogą wywołać odgłosy silników, dziecko może bać się ciemności, dzikich zwierząt.
Dziecko 5-letnie często boi się ciemności, duchów, potworów, złych czarowników lub złych postaci z oglądanych bajek.
Sześciolatek może bać się duchów, burzy, grzmotów, może bać się zostawać sam w domu, może reagować lękiem na widok krwi.
Dziecko 7-letnie może bać się ciemności, strychu, piwnicy. Może komunikować o lęku przed wojną, włamywaczami. Może pojawić się lęk o brak akceptacji ze strony innych ludzi.
Moje dziecko jest lękliwe – co robić?
Co roku zgłasza się do nas wielu rodziców, mówiąc: moje dziecko boi się ciemności. Albo: moje dziecko boi się kąpać. Albo: moje dziecko boi się psów. Jak mu pomóc?
Pierwszy krok: nawet jeśli początkowo lęki dziecka wydają nam się irracjonalne i przesadzone, pamiętajmy o jednym: bardzo ważne jest, by poważnie traktować uczucia i komunikować dziecku, że jest akceptowane i kochane również z tymi emocjami oraz że jesteśmy gotowi razem z nim stawić czoła jego lękom. Jeśli karcimy dziecko lub ignorujemy jego obawy, jego lęk przed podobnymi sytuacjami dodatkowo tylko się potęguje, a dziecko uczy się, że nie ma do dyspozycji żadnych sposobów, dzięki którym mogłoby przezwyciężyć swój strach.
Zdania typu: „ przecież nie masz się niczego bać!” można zastąpić słowami: „widzę, że się boisz. Powiedz mi, czego się boisz, to wymyślimy, jak poradzić sobie z tym strachem”.
Krok Drugi: teraz wspólnie z dzieckiem możecie wymyślić sposoby, w jaki można poradzić sobie ze strachem. Może groźnego potwora można narysować na kartce? Może gdy dziecko boi się ciemności możecie razem wejść i pochodzić po ciemnym pokoju? Jeśli boi się kąpieli, możecie pobawić się najpierw w robienie kąpieli dla lalki? Jeśli boi się ducha, który jest pod łóżkiem, możecie razem pójść i zajrzeć pod łózko? Ważne jest, żeby pokazać dzieciom, że strach jest naszym nieodłącznym towarzyszem i że mają prawo się bać. Wspólne poszukiwanie sposobów wyrażania i przeżywania lęków jest pierwszym krokiem w ich przezwyciężaniu.
Aby dzieci mogły doświadczyć, ze strach jest nieodłączną częścią życia, dobrze jest pozwolić im zobaczyć, że dorośli również czegoś się boją. Możecie opowiedzieć dziecku o sytuacji, w której wy się czegoś baliście.
Kiedy do psychologa?
Mimo wspierania dziecka w radzeniu sobie z lękiem, niektóre sytuacje mogą wzbudzać twój niepokój. Kiedy warto wybrać się na konsultacje psychologiczną?
- jeśli obserwujesz, ze twoje dziecko jest bardzo nieśmiałe (w nowych miejscach wycofuje się z kontaktu z rówieśnikami, chowa się, płacze, mimo upływającego czasu i twojej pomocy nie chce odejść od ciebie, widzisz, że nowe sytuacje i nowe osoby powodują u niego silny stres, z którym nie może sobie poradzić),
- jeśli obserwujesz, że lęk dziecka nie mija pomimo że podejmujecie próby poradzenia sobie z nim, dziecko wpada w silny lęk/histerię np. na widok psa, krwi lub w sytuacji, w której rodzice wychodzą z domu i ma zostać samo lub z opiekunką,
- jeśli widzisz, że lęk sprawia dużo cierpienia twojemu dziecku,
- jeśli chcesz zrozumieć, dlaczego twoje dziecko doświadcza lęku i jak możesz mu pomóc.
Artykuły powiązane: